Bir Başkadır’da başka olan neydi?

Yazar: Aslı Yetkinköle

[email protected]

Fotoğraflar: Netflix

Bir Başkadır’da başka olan neydi?

“İnsanlarla gerçek samimi ilişkiler kurmak istiyorsan, kendileri olmalarına izin vermen lazım.”

Bir Başkadır, Netflix’te 12 Kasım 2020’de gösterime giren, Berkun Oya’nın yazıp yönettiği yapım. 8 bölümden oluşan dizinin oyuncu kadrosunda ise Öykü Karayel, Fatih Artman, Funda Eryiğit, Defne Kayalar, Tülin Özen, Alican Yücesoy, Nesrin Cavadzade, Derya Karadaş, Bige Önal, Settar Tanrıöğen, Öner Erkan ve Gökhan Yıkılkan gibi isimler yer alıyor. Dizi farklı sosyo-ekonomik sınıflardan gelen bireylerin mevcut yaşamını ve geçmişini sorgulamasını ele alıyor. Peki kısa sürede herkesin ilgi odağı olan Bir Başkadır neden bu kadar konuşuldu?

Hayattan beklentileri, sevinçleri ve endişeleri tamamen farklı karakterlerden oluşan dizi tam olarak bir Türk toplumu ifşasıdır. Berkun Oya, bu ifşayı bize karakterlerin birbirlerinin yaşamına bir şekilde dokunması ile sunar. İşlediği kültürel kodlar ile Türkiye’nin güncel durumuna bir pencere açar.

Her karakter farklı bir sosyal sınıfı temsil ediyor. Böylece kurmaca bir yapının içerisinde sunduğu referanslar ile oldukça gerçekçi ve ayakları yere basan karakterler görüyoruz. Dizinin en dikkat çekici ismi ise Öykü Karayel’in hayat verdiği Meryem. Emekçi dindar sınıfta yer alan Meryem’in psikoloğa gitmesiyle akış başlıyor. Kendine ait bir hayatı olmayan, temizliğe giderek eve katkı sağlayan, abisi ve yengesi etrafında dönen bir rutini var. Nedenini bulamadığı bayılmaları sonucu kendini psikoloğun karşısında buluyor.

Netflix’in ,‘Hayatları farklı, hayalleri farklı, korkuları farklı. Birbirlerine zıt görünseler de yolları kesiştiğinde sınırlar ortadan kalkacak ve hepsi birbirinin hayatına dokunacak.’ sloganıyla yayınladığı dizide bu ifadeyi bize en net aktaran karakter ise Psikolog Peri. Meryem’le ilk seansında Meryem’i dinleyen Peri, Meryem’in hayatını küçümseyen bir tavır takınır. Başörtüsünden dolayı ona önyargılı düşünceler içerisindedir. Aslında fark edemediği kendi savaşı, kendi egosundan kaynaklanmaktadır. Ailesinden devraldığı kodlara rağmen bu düşüncelerini sorgulamaya başlamaktadır. Kendi psikoloğu olan Gülbin ile bu düşüncelerini paylaşarak öfkesini dile getirmektedir. Gülbin, bu duruma karşı fikrini bir sahnede ‘Asıl dar kafalı olan kendisi ama; farkında değil, şöyle şöyle diye bağırmak istiyorum ona” şeklinde belirtir. Bu durumu içselleştirmesinin nedeni ise kendi ailesinde yaşadığı problemler. Ablası Gülhan da tıpkı Meryem gibi okumamış ve başörtülü bir bireydir. Gülbin’e karşı kini, kıyaslamaları ve aralarındaki çatışma bize yaşadıkları kavgalar ile yansıtılır.

Peri ve Meryem’in seansları devam ettikçe dizideki diğer karakterlerin yaşamına dair sorgularımızda da devam ediyor. Meryem’in hayatındaki en önemli kişi, kendi mahallesindeki hoca olarak karşımıza çıkıyor. Tüm eylemlerini gerçekleştirirken hocadan onay alıyor. Yanlış olacağını düşündüğü için de psikoloğa gittiğini hocadan saklıyor.

Tüm kısıtlamalarına rağmen hocanın da hayatında zıtlıklar bulunmaktadır. Kızı Hayrunnisa babasının tercih etmeyeceği hayat görüşüne sahip bir karakter. Ailesini üzmemek için ait olmadığı bir yaşamı sürmektedir.

Dizinin diğer karakteri ise Meryem’in abisi Yasin. Erkek egemen düşünce yapısına sahip ve kendi istediklerini ailesine dikte etmeye çalışan bir karakter. Karısı Ruhiye ise, hissettiklerini paylaşmayan suskun ve geçmiş travmalarını aşamamaktadır.

Yapım çok sevilmekle birlikte eleştirileri de beraberinde getirmiştir. Bir Başkadır’ı popüler kültür ürünü olarak adlandıran eleştirmenler tüketilip, unutulacağını düşünmektedir. Günümüzde gerçekten de sınıfların temsil ettiği keskin hatlar bunlar mı? Gerçeği mi temsil ediyor yoksa geçmiş kodlarımıza yönelik bir hatırlatma mı yapıyor? Bazıları karakterler ile kendini özdeştirirken, bazıları yoğun bir şekilde eleştirdi.

Aslında Berkun Oya, bize tüm karakterleri kendi önyargılarımız ile sunuyor. Türkiye’deki laik sınıf ya da dindar sınıf denildiğinde bizim kafamızda çizdiğimiz gerçeklerimizi gösteriyor. Bir imamın kızı başörtüsünü çıkarabilir ya da eğitimli bir insanın da önyargıları olabilir. Başka sınıfları ötekileştirerek siz-biz kavgasına tutuştuğumuz bu zamanda, aslında kendi ailemize bile yabancılaştığımız noktalar oluyor. Ruhsal bunalımlarımız, bunları ortaya koyuş şeklimiz ve çözüm noktamız bulunduğumuz alanlara göre şekilleniyor. Tüm kültürel sınıf ve sosyo-ekonomik farka rağmen hepimiz bir bireyiz. Karşı karşıya geldiğimizde birbirimizi anlayabilir ve bağ kurabiliriz.

Bir Başkadır ile ilgili sevilen diğer bir detay ise, Ferdi Özbeğen’e yer verilmesidir. Kapanış jeneriğinde, Ferdi Özbeğen’in 1983 yılında Şan Tiyatrosu’nda verdiği konser serisi gösteriliyor. Aynı zamanda da Maurice Pialat’nın Bosphore isimli kısa filminden kesitler kullanılıyor. Belgeselde Türkiye için ‘Türkiye, geleneklerini terk etmeden geleceğe dair yeni bir anlam ararken karşısında talihsizlikler buldu.’ ifadesinin yer alması dizinin bize anlatmak istediği zıtlıkları ve sıkışmışlık duygusunun buhranını hissettirmektedir.

Dizi hakkında 1 Kasım-31 Aralık 2020 tarihlerinde yapılan sosyal medya konuşulmalarına baktığımızda ise;

Tablo 1: Toplam İleti Sayısı

4 Kasım tarihinde fragmanı yayınlanan dizinin konuşulması 14 Kasım tarihinde gösterime girmesi ile artış göstermiştir. En yüksek konuşulma 14 Kasım tarihinde olmuştur. Birçok ünlü isim Bir Başkadır hakkında paylaşım yapmış, Berkun Oya’nın kalemine ve yönetmenliğine övgüler yağdırmıştır. Dizi hakkında en çok konuşulan isim ise Meryem karakterini canlandıran Öykü Karayel olmuştur.

Tablo 2: Duygu Dağılımı

Dizi hakkında pozitif paylaşımlarda öne çıkan oyuncuların karakterlerini başarılı bir şekilde yansıtması ve dizinin gerçeklik vurgusunun izleyiciye geçmesi hakkında yapılmıştır. Negatif yorumlar ise yoğunlukla Berkun Oya’nın sosyolog olmadığı ve günümüz gerçekliğine uygun olmadığı ile ilgilidir. Bir Başkadır’ı popüler kültür öğesi olarak gören kesim de bulunmaktadır.

Tablo 3: Kelime Bulutu

Öne çıkan kelimelerde Berkun Oya, Öykü Karayel, Ferdi Özbeğen isimleri bulunmaktadır. Meryem karakterine övgü paylaşımları yer almaktadır.

Tablo 4: Kelime Grupları

Karakterler ve hikayelerin çok tanıdık olduğunu vurgulayan kullanıcılar, bizi bize kırıp dökmeden enfes bir şekilde anlatmakta ifadelerini kullanmaktadır. Beğeniler yoğunlukla, Öykü Karayel oyunculuğu ve Ferdi Özbeğen şarkıları ile ilgilidir.

Tablo 5: Twitter Top Hasgtags – Mentions

Bir Başkadır dizisi ile ilgili en çok #Birbaşkadır, #öykükarayel,#ethos ve #netflix hashtagleri kullanılmıştır. En çok mention ise; @netflixturkiye, @siyahbeyazarsiv ve @berkunoya hesapları yer almaktadır.